KANADA’NIN DEVLET YAPISI VE HUKUK SİSTEMİ

KANADA’NIN DEVLET YAPISI VE HUKUK SİSTEMİ

Kanada, 34.6 milyon nüfusa sahip, yaklaşık 10 milyon km2 coğrafi alanı ile Rusya’dan sonra dünyada ikinci sırada yer alan, doğal kaynaklar bakımından oldukça zengin ve sanayileşmiş bir ülkedir

• Ülkenin resmi dili ingilizce ve Fransızca’dır.
• Devletin yapısı, ingiliz devlet yapısına benzeyen, federal devlet ve eyaletlerden oluşan “parlamenter demokrasi” olarak tanımlanmaktadır.
• Devletin başında, ingiltere Kraliçesini temsil eden ve sınırlı yetkileri haiz Genel Vali bulunmaktadır. Federal Devlet:
• Federal Devletin başkenti, Ontario Eyaletinde yer alan Ottawa kentidir.
• Kanada Parlamentosu, yasama yetkisini kullanan Parlamento (House of Commons-308 üye) ve teorik olarak iktidardaki partinin muhtemel aşırılıklarını denetlemekle yetkili Senato (Senate-105 üye) olmak üzere iki birimden oluşmaktadır.
• Parlamento üyeleri ülke genelinde yapılan seçimle gelmekte, senato üyeleri ise, Başbakanın tavsiyesi çerçevesinde Genel Vali tarafından ömür boyu atanan temsilcilerden oluşmaktadır.
• Kanun teklifleri, Parlamento ve Senato tarafından onaylandıktan sonra yasalaşmaktadır.
• Federal düzeyde yürütme erki, Başbakan ve seçilmiş milletvekilleri arasından atanan Bakanlardan oluşan “federal kabine” tarafından kullanılmaktadır.
• Federal Devlet; ulusal konularda, örneğin savunma, dışişleri, göçmenlik, bankacılık, ulusal para, uluslararası ticaret, bankacılık, patent, telif hakları ve vergi gibi alanlarda düzenleme yapmakla yetkilidir.
• Kanada’da, Muhafazakar Parti, Yeni Demokratik Parti, Liberal Parti ve Kebek Bloğu olmak üzere 4 ana parti bulunmaktadır.

Eyaletlerin kendi bölgelerinden seçilen Milletvekileri, Başbakanları (Premier), eyalet Bakanlar Kurulu, Yasama Meclisi, politik partileri ve mahkemeleri bulunmaktadır.

• Belediye ve idareleri yetkilerini Eyalet kanunlarından almaktadırlar.
• Kanada ayrıca üç Bölgeye sahip olup, Bölgeler, Federal Parlamento tarafından oluşturulabilmektedir. Eyaletlere benzer bir idari yapılanmaya sahip olmakla birlikte, Bölgelere federal alan içerisinde Eyaletlere benzer bazı yetkiler kullandırılmaktadır.
• Eyaletler, doğrudan vergiler, doğal kaynaklar, aile hukuku, sağlık kanunları, iş standartları, eğitim, sosyal hizmetler ve konut gibi alanlarda düzenleme yapabilmektedir.
• Kanada, ekonomik ve ticari merkezler bağlamında incelendiğinde, eyalet olarak Ontario, Alberta, Quebec ve British Columbia, şehir bazında ise Toronto ve Montreal önde gelen merkezler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Hukuk Sistemi:

• Kanada mahkemeleri bağımsız olup, Parlamento tarafından üretilen kanunların yorumlanması ve uygulanması ile görevlidir.
• Kanada’da Quebec Eyaletinde “sivil hukuk”, diğer Eyalet ve Bölgelerde “Đngiliz Hukuk Sistemi” (Common Law) olmak üzere, iki çeşit hukuk sistemi bulunmaktadır.
• Kanada Anayasası ülkenin en üst yasasıdır.
• Kanada’nın Hak ve Özgürlükler Belgesi, Kanada Anayasasına dercedilmiş olup, ekonomik hakların düzenlenmesine dair sınırlı uygulama içermektedir.
• Kanada Anayasa Mahkemesi, kanunların yorumlanmasında son sözü söyleyen en üst mahkemedir.
• Eyaletler’de ise “Bölgesel Temyiz Mahkemeleri” hukuki anlamda son sözü söylemektedir.
• Kanada’da hukuk üretimi, katılımcı bir yapı arz etmektedir. Federal ve Eyalet düzeyinde, devletin her kademesi bir kanunla veya poltika ile ilgili olarak özel sektör veya profesyonellerden görüş toplamakta (consultation process), ilgili Komitelerde herkes konu ile ilgili görüş bildirmektedir.
• Bu durum, damping, sübvansiyon ve korunma önlemi gibi DTÖ’yü ilgilendiren konulara ilişkin Kurulların toplantıları ile serbest ticaret anlaşmaları, yatırım anlaşmaları, gümrük düzenlemeleri, ithalat/ihracat denetimleri, ticari ambargolar gibi alanlarda yapılan toplantı ve düzenlemeler için de geçerlidir.
• Kanada’nın tüm devlet kademeleri, özel sektörden alım yapma ve kamu-özel sektör arası işbirliği geliştirme gibi faaliyetlerde bulunmaktadır.